Oude jaar uitfluiten, stoom afblazen

De stoomfluit klinkt op oudejaarsdag 2021 nog één keer vanaf het dak van dé Philips, zoals het in de volksmond wordt genoemd. Wellicht voor het laatst, nu Signify volgend jaar de deuren sluit. We spraken erover met Bart Hietkamp van de technische dienst. “Ik ben hier begonnen in 1997, de “booming years” van Philips Lighting.”


Tekst: Betty Wassink    Foto’s: archief Bart Hietkamp

Het jaarlijkse stoomfluit blazen, stammend uit de tijd van stoomweverij Meijerink &Co, is inmiddels verheven tot immaterieel erfgoed, gezien de lange traditie van deze luidruchtige oudejaarsgroet die in heel Winterswijk te horen is: de hoge en lage toon uit de dubbele stoomfluit draagt afhankelijk van wind en windrichting heel ver. 

Druk van de ketel
Bart Hietkamp kent de geschiedenis. “De oude familie Meijerink had de gewoonte om op oudejaarsdag het jaar uit te fluiten. Dan moest immers toch letterlijk de druk van de stoomketel, die dan werd schoongemaakt. Die stoomfluit werd in die tijd dagelijks ingezet om het begin en einde van de werktijden in de textielfabriek te markeren.” Aan de dubbele stoomfluit die nu op het dak van Signify staat, zitten twee hendels. “Vroeger zaten daar lange kabels aan, waarmee men de hendels van de stoomfluit open kon trekken. De bedieningskraan van die hendels zit nu in het ketelhuis.”

Fluit verbindt
Dat ketelhuis in het bedrijfspand aan de Rondweg Zuid is op oudejaarsdag de ‘place to be’. Zo’n vijftien medewerkers en oud-medewerkers van de technische dienst plus aanhang schuiven dan aan voor ‘Het Uitfluiten’. De aanhang is in dit geval de groep mensen waarmee op werkdagen om kwart over negen koffie wordt gedronken. Bart Hietkamp: “Dat noemen we de aanhang, daarmee kletsen we altijd even bij tijdens onze koffiepauze.”

Op oudejaarsdag gaat eerst de kachel aan in het ketelhuis, waar het doorgaans steenkoud is. Een gezellige aankleding, hapjes en drankjes doen de rest. Iedereen heeft een eigen rol. ”Tot zes uur praten we gezellig bij met elkaar en de oud-medewerkers van de technische dienst. De fluit is daarbij de verbindende factor, want als je de stoomfluit weghaalt valt de groep uit elkaar”, zo vertelt Bart Hietkamp.  

Schema
Bij de verkoop van Meijerink & Co aan Philips in 1965 gingen de mensen van de technische dienst van Meijerink mee en hebben de traditie van het uitfluiten voortgezet. Toen Philips later verhuisde naar de Rondweg Zuid, verhuisde de dubbele stoomfluit mee. Bij gebrek aan stoom is de stoomfluit op het dak via buizen verbonden aan perslucht of compressors. “Daar komt de lucht vandaan die nodig is om zoveel kabaal te kunnen maken.” Zo houdt een groep enthousiaste medewerkers de traditie al jaren in ere volgens Hietkamp. “De installatie hebben we altijd goed onderhouden. Dit jaar hebben we nog een paar oude buizen die storing veroorzaakten, vervangen; de dubbele stoomfluit staat er perfect bij.”

In de oude archieven werd een schema gevonden hoe het uitfluiten moest verlopen. Vroeger was op 

oudejaarsdag de hele familie Meijerink paraat en moest elk familielid apart een keer aan die fluit trekken. “Dat schema hangen wij nu altijd op voor iedereen die op oudejaarsdag de hendel bedient: om de beurt, eigenlijk net als de familie Meijerink vroeger.”  

Voorbereiding
In de voorbereiding wordt bij de gemeente ontheffing gevraagd om op 31 december van 15:24 tot 16:05 uur het einde van het jaar symbolisch uit te mogen blazen met de stoomfluit, die in oktober of november even een paar keer wordt getest. “We stemmen alles ook zorgvuldig af met de plantmanager van Signify onder wiens verantwoordelijkheid het valt. Maar wij doen het als groep van de technische dienst,” zo vertelt Bart. 

Stoomfluit behouden
Corona regelgeving zit een gezamenlijk uitfluiten dit jaar – net als vorig jaar – mogelijk nog in de weg. “Vorig jaar hebben we het uitfluiten met drie man van de technische dienst gedaan, maar we hopen het toch deze vooralsnog laatste keer met de hele groep te kunnen doen.” Voor Bart Hietkamp zelf wordt het de 25e keer. “Het is prachtig om er bij te zijn. We hopen als groep natuurlijk op continuering van het Uitfluiten en dat een eventuele volgende eigenaar afspraken wil maken nu Signify de bedrijfsgebouwen verkoopt. De groep wil zich maar al te graag inspannen voor behoud van deze unieke Winterswijkse traditie.”

Mocht er onverhoopt geen zicht zijn op voortzetting met een nieuwe eigenaar, dan zal de groep in ieder geval de stoomfluit zeker stellen. Een geruststellende gedachte. 

Het uitfluitschema staat naar verluidt symbool voor de twaalf maanden van het jaar 
15:24 uur: afwisselend 12 x 1 minuut blazen, 12 x 1 minuut stilte
15:48 uur: 12 minuten constant blazen 
16:00 uur: 1 minuut stilte
16:01 uur: 4 minuten blazen, ter nagedachtenis aan alle in het afgelopen jaar overleden medewerkers en oud-medewerkers

Bekijk andere artikelen

arrow_upward